1. Το «κούρεμα» αφορά στο σύνολο του ελληνικού χρέους;
Οχι. Αφορά σε χρέος 206 δισ. ευρώ, που λήγει έως το 2035, το οποίο έχουν στα χέρια τους ιδιώτες, κυρίως τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία, στην Ελλάδα και διεθνώς, από ένα σύνολο περίπου 360 δισ. ευρώ. Από το «κούρεμα» εξαιρούνται τα ομόλογα που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ (περίπου 55 δισ. ευρώ), τα δάνεια της τρόικας - περίπου 65 δισ. ευρώ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και του ΔΝΤ, και έντοκα γραμμάτια, δηλαδή οι τίτλοι διάρκειας έως και ενός έτους που χρησιμοποιούνται για την κάλυψη βραχυπρόθεσμων αναγκών του Δημοσίου.
2. Γιατί το «κούρεμα» δεν αφορά και στα δάνεια της «τρόικας»;
Η τρόικα συμμετέχει στην υλοποίηση των αποφάσεων της 26ης Οκτωβρίου χορηγώντας στην Ελλάδα νέο δάνειο 100 δισ. ευρώ για την κάλυψη των αναγκών της διετίας 2012 - 2014, με όρους βέβαια που ακόμη δεν έχουν αποφασιστεί. Παράλληλα υπάρχει πρόβλεψη για κάλυψη με επιπλέον 30 δισ. ευρώ -δηλαδή ένα συνολικό «πακέτο» 130 δισ. ευρώ για την Ελλάδα- ώστε να ολοκληρωθεί η επανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, που θα υποστούν σημαντικές ζημίες από το «κούρεμα» 50% στα ομόλογα που κατέχουν.
3. Πόσο ελληνικό χρέος «διαγράφεται» με τη συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου; Είναι επαρκές για να καταστεί βιώσιμο το χρέος ή θα απαιτηθούν πρόσθετα μέτρα;
Με τη συμφωνία «διαγράφεται» χρέος περίπου 100 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 46% του ελληνικού ΑΕΠ αλλά σε λιγότερο από ένα τρίτο του ελληνικού χρέους. Στόχος είναι το χρέος να υποχωρήσει στο 120% του ΑΕΠ το 2020, επίπεδα που κρίνονται, υπό προϋποθέσεις βιώσιμα, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους που συνετάχθη από την τρόικα και στην οποία στηρίχθηκε η απόφαση της 26ης Οκτωβρίου. Χωρίς «κούρεμα» το ελληνικό χρέος φέτος εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 162% του ΑΕΠ. Το εάν θα απαιτηθούν πρόσθετα μέτρα, παραμένει πάντα ένα ανοικτό ενδεχόμενο καθώς δεν μπορούμε να μη διασφαλίσουμε σταθερά πρωτογενή πλεονάσματα για τη σταθεροποίηση του χρέους και σκληρές μεταρρυθμίσεις ώστε να ανακάμψει η οικονομία το ταχύτερο δυνατό.
4. Γιατί έχουν ξεκινήσει να ακούγονται απόψεις πως η συμφωνία για το ελληνικό «κούρεμα» θα αποδειχθεί τελικά κατώτερη των περιστάσεων και σύντομα θα βρεθούμε με την ανάγκη νέας λύσης;
Πρώτον, η συμφωνία με τους ιδιώτες να αποδεχθούν, εθελοντικά, ένα «κούρεμα» 50% δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί και θα απαιτηθεί ένας γύρος επίπονων διαπραγματεύσεων με όλες τις πλευρές να επιδιώκουν να ελαχιστοποιήσουν τη ζημία που θα υποστούν. Στη δύσκολη αυτή διαδικασία που αφορά σε διαπραγματεύσεις με επενδυτές από όλο τον κόσμο ουδείς μπορεί να αποκλείσει με ασφάλεια πως δεν θα υπάρξουν εμπλοκές, μία εκ των οποίων θα μπορούσε να είναι τελικά να μη διασφαλιστεί ο εθελοντικός χαρακτήρας της συμφωνίας και να έχουμε ένα πιστωτικό γεγονός. Δεύτερον, οι επιδόσεις της Ελλάδας έως σήμερα στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, την ταχεία υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων ώστε να εξέλθουμε από την ύφεση δεν είναι οι καλύτερες δυνατές. Τρίτον, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ένα χρέος στο 120% του ΑΕΠ στο τέλος του 2020 είναι βιώσιμο με αρκετούς να λένε πως η βιωσιμότητα θα διασφαλιζόταν σε επίπεδα κάτω του 100% και με την προϋπόθεση σταθερής ανάπτυξης της οικονομίας.
5. Ποιοι θίγονται από το «κούρεμα»; Γιατί θα δεχθούν να υποστούν ζημίες;
Τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, ίσως και απλοί ιδιώτες ομολογιούχοι. Η λογική του να δεχθούν να υποστούν ζημίες είναι απλά για να μην υποστούν περισσότερες αργότερα, εάν η χώρα, χωρίς «κούρεμα» δεν τα καταφέρει και οδηγηθεί σε άτακτη χρεοκοπία. Ειδικά για τις τράπεζες, από το πακέτο των 130 δισ. ευρώ, τα 30 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, ώστε να μην υπάρξει πρόβλημα για τη σταθερότητα του συστήματος και τις καταθέσεις.
6. Ποιος θα καλύψει τις απώλειες που θα υποστούν τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία;
Για τα ταμεία είναι ευθύνη της Ελλάδας να τα στηρίξει, καλύπτοντας τις ζημίες για όσα δεχθούν να συμμετάσχουν στο «κούρεμα», μια διαδικασία, ωστόσο, που αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά για το ύψος των συντάξεων από εδώ και στο εξής.
7. Το «κούρεμα» αυξάνει «εποπτεία» και λιτότητα;
Η Ελλάδα εισέρχεται σε μια δεκαετία αυστηρής λιτότητας και εποπτείας. Η εποπτεία αναμφίβολα θα είναι πιο αυστηρή, ώστε οι αποκλίσεις, να προλαμβάνονται εν τη γενέσει και να αυξηθούν οι πιθανότητες για σταθερά πρωτογενή πλεονάσματα, που θα διασφαλίσουν, μεταξύ άλλων, τη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής των δανείων που λαμβάνουμε από την τρόικα.
8. Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ελλάδα από εδώ και στο εξής;
Να αποτύχουμε εμείς, να διαχυθεί η κρίση παγκοσμίως, και να βρεθούμε εκτός ευρώ με: Μια οικονομία «κλειστή», αποκλεισμένη από τις αγορές, σε βαθιά ύφεση, την ανεργία στα ύψη και με απουσία πολιτικής ηγεσίας που θα μπορέσει να χαράξει και να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα ανασυγκρότησης, κυρίως την παραγωγή θέσεων εργασίας.
Η πολιτική σημασία της απόφασης
9. Η κυβέρνηση για μεγάλο διάστημα δεν συζητούσε το ενδεχόμενο «κουρέματος». Γιατί τώρα το θεωρεί λύση που θα δώσει ανάσα στην οικονομία; Μπορούσαμε να το είχαμε αποφύγει;
Τέτοιου είδους αποφάσεις, που αποτελούν ιστορικό προηγούμενο για την ίδια την Ευρωζώνη επιφέροντας τον κίνδυνο ντόμινο σε άλλες υπερχρεωμένες οικονομίες, δεν μπορούν να ληφθούν μονομερώς. Η Ελλάδα δύσκολα θα μπορούσε μονομερώς να «κουρέψει» το χρέος της, παραμένοντας εντός ευρώ, χωρίς αυτό να της έχει επιτραπεί από την Ε.Ε. Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν πως αυτό δεν θα μπορούσε να αποφευχθεί προσάπτοντας καθυστερήσεις στη συνειδητοποίηση του εύρους του προβλήματος και στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων. Οπως μάλιστα επισημαίνουν ορισμένοι οικονομολόγοι εάν η απόφαση είχε ληφθεί νωρίτερα θα είχε υπάρξει καλύτερος συντονισμός στην επιβολή των δημοσιονομικών μέτρων, θα είχε ελεγχθεί καλύτερα η ύφεση και κυρίως δεν θα είχαν εξαντληθεί τα όρια κοινωνικής αποδοχής του προγράμματος εξυγίανσης.
10. H Αριστερά έχει κατά καιρούς ταχθεί υπέρ της διαγραφής χρέους στο παρελθόν. Τώρα γιατί τηρεί αρνητική στάση;
Προτάσεις για διαγραφή χρέους έχουν αναμφίβολα εντυπωσιακά επικοινωνιακά χαρακτηριστικά, όταν αποτελούν κάτι θεωρητικό. Οταν, όμως, γίνονται πράξη έρχονται «πακέτο» με δύσκολες αποφάσεις και επώδυνα μέτρα που εξ ορισμού δεν μπορούν να έχουν φιλολαϊκό χαρακτήρα. Το θέμα είναι σε ποια βάση διατυπώνονται προτάσεις εκ του ασφαλούς και εάν τελικά όταν αυτές γίνονται πράξη υπάρχει δυνατότητα διαχείρισής τους με στρατηγική, επιχειρήματα και όχι με τη συνήθη πρακτική, τουλάχιστον για την ελληνική αντιπολίτευση, της τυφλής κριτικής για τη διασφάλιση μικροκομματικών ωφελειών
