«Υπάρχει κάτι παράξενα εύστοχο στο γεγονός ότι η τρέχουσα ευρωπαϊκή δημοσιονομική κρίση ξεκίνησε από την Ελλάδα. Γιατί τα δεινά της Ευρώπης θυμίζουν κλασική ελληνική τραγωδία, στην οποία ένας ευγενής άνδρας καταστρέφεται από ένα μοιραίο λάθος ύβρεως».
Τα παραπάνω αναφέρει ο Νομπελίστας οικονομολόγος, Paul Krugman σε εκτενές άρθρο που δημοσιεύεται στους The New York Times, με ημερομηνία 12 Ιανουαρίου 2011 και τίτλο «Μπορεί η Ευρώπη να σωθεί;»
Έπειτα από μια ιστορική αναδρομή για το πώς ξεκίνησε και εξελίχθηκε η ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ο Krugman επαναλαμβάνει ότι, για καθαρά «τεχνικούς και πρακτικούς» λόγους, το ενιαίο νόμισμα ήταν, από τη γέννησή του, «καταδικασμένο σε αποτυχία». «Η μετάβαση στο ευρώ ήταν ομαλή...Η ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων έγινε γρήγορα ανταγωνιστική απέναντι στην αμερικανική και οι τίτλοι των ευρωπαϊκών τραπεζών άρχισαν να κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο. Το ίδιο το ευρώ δημιουργούσε ένα κλίμα εμπιστοσύνης ακόμα και για χώρες που ιστορικά θεωρούνταν επικίνδυνες για τους επενδυτές. Αργότερα μόνο έγινε σαφές πως η ενίσχυση της εμπιστοσύνης ήταν δόλωμα για μια επικίνδυνη παγίδα», λέει ο Krugman. Στα τέλη του 2009, ενώ οι περισσότερες χώρες παγκοσμίως αναδύονταν από την χρηματοπιστωτική κρίση, η ευρωπαϊκή κρίση έμπαινε σε μια νέα φάση. Πρώτα η Ελλάδα, έπειτα η Ιρλανδία, ύστερα η Ισπανία και η Πορτογαλία έχασαν μεγάλο μέρος της επενδυτικής εμπιστοσύνης υποφέροντας κατά συνέπεια από μια σημαντική αύξηση στο κόστος δανεισμού. Γιατί αυτό, διερωτάται ο Krugman και για την περίπτωση της Ελλάδας επισημαίνει ότι η αιτία ήταν ξεκάθαρη: η κυβέρνηση συμπεριφέρθηκε ανεύθυνα, είπε ψέματα για αυτό και πιάστηκε στα πράσα. Οι επενδυτές, εύλογα, έγιναν καπνός. Αλλά η Ελλάδα δεν ήταν το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, επισημαίνει ο Krugman. Τα αλλεπάλληλα δημοσιονομικά χτυπήματα από την ύφεση, η αύξηση του κόστους επιδομάτων εν μέσω υψηλής ανεργίας και το κόστος αργότερα της προσαρμογής, λύγισαν τον άλλοτε υποδειγματικό Ευρωπαίο "πολίτη", την Ισπανία. Το ίδιο και την Ιρλανδία. Οι πιστωτές σήμερα έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στις οικονομίες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Υπάρχουν όμως άλλα κράτη -όπως οι ΗΠΑ και η Μ. Βρετανία- με ελλείμματα που, σαν ποσοστό του ΑΕΠ, συγκρίνονται με τα ελλείμματα της Ισπανίας και της Ιρλανδίας. Και όμως τα κράτη αυτά δεν απώλεσαν τόσο μεγάλο μέρος της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Γιατί; Η εξήγηση –σύμφωνα με τον Krugman- έχει συστημικές ρίζες: είναι το ίδιο το ευρώ που κάνει την Ισπανία και την Ιρλανδία τόσο ευάλωτες. Γιατί το να είσαι μέλος του ευρώ σημαίνει πως αυτές οι χώρες πρέπει να πάρουν το δρόμο του αποπληθωρισμού με προορισμό την ανταγωνιστικότητα, με όλες τις επιπτώσεις που συνεπάγεται αυτό. "Είναι δύσκολο να αποφύγουμε τις υποψίες πως κάτι παρόμοιο με αυτό που συνέβη στην Αργεντινή το 2002 δεν κρύβεται στο μέλλον μιας ή περισσότερων προβληματικών οικονομιών της Ευρώπης". Πολλές από τις πολιτικές που υιοθετούν οι λαβωμένες χώρες, ποσοτικά τουλάχιστον, θυμίζουν πολύ αυτές που ακολουθούσε η Αργεντική σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να διατηρήσει την ισοτιμία πέσο-δολαρίου". Ο γνωστός οικονομολόγος βλέπει τέσσερις πιθανές εκβάσεις της κρίσης στην Ευρώπη (με διαφορετικές επιπτώσεις για κάθε χώρα). 1) Αντοχή. Οι προβληματικές ευρωπαϊκές οικονομίες μπορούν να διαβεβαιώσουν τους πιστωτές τους πως είναι επαρκώς πρόθυμες να αντέξουν τις επίπονες επιπτώσεις και να αποφύγουν κατ΄ επέκτασιν είτε την χρεοκοπία, είτε την υποτίμηση. Το πρότυπο μοντέλο σε αυτήν την περίτπωση είναι αυτό των κρατών της Βαλτικής. Η επιτυχία ωστόσο της πολτικής αυτής είναι αμφίβολη, αφού και οι χώρες της Βαλτικής που την υιοθέτησαν, βίωσαν επίπεδα ύφεσης σε επίπεδο παραγωγής και απασχόλησης και θα χρειαστούν πολλά χρόνια προτού ανακτήσουν το χαμένο έδαφος. 2) Αναδιάρθρωση χρέους. Οι αγορές δεν αναμένουν ότι η Ελλάδα και η Ιρλανδία θα καταφέρουν να αποπληρώσουν το σύνολο του χρέους αλλά ότι θα προβούν σε κάποιου είδους αναδιάρθωση. 3) Μοντέλο Αργεντινής. Η Αργεντινή δεν χρεοκόπησε απλά. Εγκατέλειψε και τη σύνδεση του νομίσματός της με το δολάριο, επιτρέποντας στο πέσο να υποτιμηθεί κατά περισσότερο από 2/3. Για να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο, μία ή περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει να ξεπεράσουν ένα σημαντικό εμπόδιο: ότι μοιράζονται το ίδιο νόμισμα. 4)Αναβίωση του Ευρωπαϊσμού. Ο Krugman προτείνει τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας. Ο οικονομολόγος τάσσεται ανοιχτά υπέρ της έκδοσης ευρωομολόγου. Ο Krugman καταλήγει ότι η κατάληξη της κρίσης είναι «στα χέρια των ισχυρών της Ευρώπης». |
